Każde dziecko rozwija się w swoim unikalnym i indywidualnym tempie, jednak istnieją pewne ramy czasowe, w których jego rozwój mowy powinien się zmieścić.
Dziecko do 3 miesiąca życia zaczyna głużyć (są to dźwięki, które przypominają gruchanie gołąbka), używa również różnego tonu płaczu do wyrażenia swoich potrzeb (kiedy jest głodne, ma mokrą pieluszkę). Maluszek jest zainteresowany kiedy do niego mówimy, wycisza się i osłabia ssanie.
Od 4 do 6 miesiąca pojawia się gaworzenie – dziecko powtarza ciągi sylab, uśmiecha się i porusza rączkami i nóżkami, chętnie nawiązuje kontakt z dorosłymi. Zaczyna zwracać uwagę na grające zabawki, odwraca głowę szukając źródła dźwięku.
Do 12 miesiąca – zaczynają pojawiać się pierwsze wyrazy – „mama”, „tata”, „dada”, na początku nie są one jednak kojarzone z konkretnym przedmiotem czy osobą. Maluszek próbuje zwrócić na siebie uwagę poprzez wydawanie dźwięków, reaguje na zakazy i proste polecenia np. „daj”.
Od 12 do 24 miesiąca dziecko używa wyrażeń dźwiękonaśladowczych żeby nazwać zwierzątko, przedmiot, pojazd. Zaczyna się w ten sposób prosta komunikacja z dorosłym. Upraszcza jeszcze wyrazy – wymawia tylko ich początek albo koniec. Pojawiają się również proste zdania dwuwyrazowe np. „mama da” – mama daj, wymawia wszystkie samogłoski oraz spółgłoski „p, b, m, t, d, n, l, j”, powtarza wyrazy, które usłyszało w otoczeniu. Poproszone wskaże nam niektóre części ciała i przedmioty w najbliższym otoczeniu. Ulubione słowo – „nie” 🙂
Do 3 roku życia potrafi nazwać większość przedmiotów z otoczenia, trudne głoski zastępuje łatwiejszymi np. zamiast „szafa” powie „safa”, zamiast „rower” – „lowel”. Potrafi wymówić „k, g”. dziecko w tym wieku zamienia trudniejsze słowa na łatwiejsze – kontaminacje zamiast lokomotywa „kolomotywa”. Rozumie złożone instrukcje słowne np. „ weź autko i chodź do mamy”. Lubi pytać „co to?” i mówić „nie chce”.
Coraz dłuższe zdania pojawia się między 3 a 4 rokiem życia, może wystąpić również niepłynność mowy – zacięcia, powtórzenia sylab bądź całych wyrazów. Nie jest to jednak nic niepokojącego, jest to naturalny etap w rozwoju mowy. Trudniejsze głoski nadal mogą być zastępowane przez łatwiejsze.
W 4 i 5 roku życia opowiada dłuższe historyjki, buduje bogatsze zdania. Może już wymawiać trudniejsze głoski takie jak sz, rz, cz, dż. Jest ciekawe świata i zaczyna zadawać coraz więcej pytań 🙂
Do 7 roku życia dziecko potrafi na dłużej skupić swoją uwagę, wysłucha do końca opowiadaną bajkę i zrozumie jej morał. Poprawnie formułuje zdania, używa zdań złożonych. Wszystkie głoski powinny już być wymawiane prawidłowo.
Autor: Marta Marzec, logopeda
Literatura:
Cieszyńska, J., Korendo, M. Wczesna interwencja terapeutyczna. Stymulacja rozwoju dziecka. Od noworodka do szóstego roku życia.
Michalak-Widera, I., Węsierska, K. Kamienie milowe rozwoju mowy dziecka od 0 do 6. roku życia