Postęp wiedzy medycznej XXI wieku spowodował znaczny wzrost przeżywalności wśród noworodków. Pośród nich możemy znaleźć dzieci przedwcześnie urodzone, a także te z wadami genetycznymi. Dzieci obciążone takimi wadami wymagają podjęcia wczesnych oddziaływań terapeutycznych w celu poprawienia jakości ich życia.
Wczesna interwencja gromadzi w sobie obszar zainteresowania wielu dziecin m.in. medycyny, psychologii, logopedii, pedagogiki specjalnej. Dziećmi z grupy wysokiego ryzyka są takie, u których stwierdza się obciążenia rodzinno-genetyczne, choroby matki podczas ciąży, powikłania w okresie ciążowo–porodowym. Badania przeprowadzone w Stanach Zjednoczonych i w Europie odnotowały trzykrotny wzrost przeżywalności wśród wcześniaków urodzonych przed 29. tygodniem ciąży, o masie urodzeniowej między 500 a 750g.
Diagnoza logopedyczna zaczyna się od wywiadu przeprowadzonego z matką i od sprawdzenia odruchów ustno-twarzowych małego pacjenta. W okresie noworodkowym i niemowlęcym są one podstawą rozwoju ruchowego i funkcjonowania.
Do badanych odruchów zaliczamy m.in.:
- odruch szukania – pojawia się od urodzenia i powinien zaniknąć między 3 a 4 miesiącem życia. Przy podrażnieniu kącika ust dziecko odwraca głowę w kierunku bodźca,
- odruch otwierania ust – od urodzenia do 3-4 miesiąca. Zbliżenie piersi lub butelki do ust dziecka powoduje ich otwarcie,
- odruch wymiotny – od urodzenia i trwa całe życie. Podrażnienie tylnej części języka lub podniebienia powoduje pojawienie się odruchu wymiotnego (wygórowany może powodować trudności podczas karmienia),
- odruch kąsania – od urodzenia do momentu pojawienia się żucia. Dotknięcie dziąseł powoduje zaciśnięcie się szczęk,
- odruch żucia – od ok 4 miesiąca życia. Dotknięcie dziąseł w okolicy zębów trzonowych powoduje pojawienie się ruchów żujących. Po 6 miesiącu ruchy te są bardziej zamierzone.
Rola odruchów we wczesnej diagnostyce jest nieodzowna, dostarcza informacji o funkcjonowaniu ośrodkowego układu nerwowego dziecka. Odruchy powinny występować i zanikać w określonym czasie. Pozwalają one przetrwać przez pierwsze miesiące życia, a przetrwałe lub zbyt wygórowane są sygnałem o występujących nieprawidłowościach.
Autor: Marta Marzec
logopeda