Narodziny dziecka to niezwykle emocjonalny czas w życiu każdej matki i każdego ojca. Radość z powitania nowego członka rodziny często miesza się z uczuciem zmęczenia i stresu. To normalne, że w pierwszych tygodniach po porodzie młode matki mogą doświadczać tzw. „baby blues” – krótkotrwałego stanu przygnębienia i wahania nastroju, który zazwyczaj ustępuje samoistnie. Jednak kiedy te negatywne emocje nie mijają, a wręcz przeciwnie – nasilają się i utrudniają codzienne funkcjonowanie, może to być sygnał rozwoju depresji poporodowej.
W niniejszym artykule przyjrzymy się bliżej problemowi depresji poporodowej – jej przyczynom, objawom oraz metodom leczenia. Postaramy się odpowiedzieć na pytanie, kiedy przygnębienie przekształca się w poważny problem, który wymaga interwencji specjalistów. Pomożemy również zrozumieć, jak rozpoznać pierwsze sygnały alarmowe i gdzie szukać pomocy, aby matka mogła jak najszybciej odzyskać równowagę psychiczną i cieszyć się macierzyństwem.
Depresja poporodowa to choroba psychiczna, które może dotknąć tak kobiety, jak i mężczyzn w okresie poporodowym – przyjmuje się, że nawet do roku od porodu. dotyka ok. 20% kobiet, natomiast u 13% mężczyzn występują objawy spełniające kryteria depresji poporodowej. depresja poporodowa różnicowana jest przede wszystkim z baby bluesem, czyli tzn. smutkiem poporodowym – który jest stanem naturalnym dotykającym do 80% kobiet, ale który ma umiarkowane nasilenie przykrych objawów i mija samoistnie po ok. 2 tygodniach.
Objawy depresji poporodowej
Depresja poporodowa to poważne zaburzenie psychiczne, które dotyka wiele kobiet – i mężczyzn! – na całym świecie. Charakteryzuje się ona długotrwałym uczuciem smutku, bezradności, a często także winy i lęku, które mogą utrzymywać się przez wiele miesięcy. W przeciwieństwie do „baby blues”, depresja poporodowa wymaga odpowiedniej diagnozy i leczenia, aby zapobiec jej negatywnym skutkom zarówno dla matki czy ojca, jak i dla jej dziecka.
Depresja poporodowa charakteryzuje się objawami typowymi dla depresji, z dodatkiem tych, które wynikają ze specyfiki okresu, w którym występuje.
Główne objawy depresji to:
- Przygnębienie i smutek – przewlekłe lub nawracające poczucie smutku, beznadziei, bez sensu.
- Lęk i niepokój – zamartwianie się na zapas, również objawy hipochondryczne – zamartwianie się o stan zdrowia swojego lub dziecka, dostrzeganie chorób, których nie ma, nadmierne skupienie na swoim stanie zdrowia.
- Poczucie winy i bezwartościowości – myśli o tym, że jest się beznadziejnym rodzicem, że się nie ogarnia, że krzywdzi się dziecko.
- Zmęczenie i brak energii – przewlekłe zmęczenie, nieadekwatne (bo wiadomo, że rodzice małego dziecka generalnie są zmęczeni)
- Zmiany apetytu – nadmierne łaknienie lub brak apetytu.
- Problemy ze snem – nadmierna senność lub bezsenność (niemożność zaśnięcia, uporczywe myśli utrudniające zapadnięcie w sen).
- Trudności w koncentracji
- Drażliwość i złość – smutek może być maskowany złością i to ona może się “wybiać”, zwłaszcza u ojców.
- Myśli samobójcze lub myśli o skrzywdzeniu dziecka – to objaw, który jednoznacznie wskazuje na to, że koniecznie trzeba sięgnąć po pomoc specjalisty.
Wpływ depresji poporodowej na matkę i dziecko
Utrzymujące się uczucie smutku, zmęczenia i bezradności mogą znacznie ograniczać zdolność matki do opieki nad noworodkiem oraz czerpania radości z macierzyństwa. Matki oraz ojcowie cierpiący na depresję poporodową często mają trudności z nawiązywaniem emocjonalnej więzi z dzieckiem, co może negatywnie wpływać na jego rozwój emocjonalny i społeczny. Dzieci rodziców z depresją poporodową mogą być bardziej narażone na problemy behawioralne i opóźnienia w rozwoju poznawczym. Ponadto, brak odpowiedniego wsparcia i interwencji może prowadzić do długotrwałych konsekwencji zdrowotnych dla matki, w tym do przewlekłej depresji. Ważne jest, aby w odpowiednim czasie rozpoznać objawy depresji poporodowej i zapewnić matce niezbędne wsparcie oraz leczenie, aby chronić jej zdrowie psychiczne oraz dobrostan dziecka.
Depresja poporodowa, zwłaszcza nieleczona, może mieć poważne konsekwencje zarówno dla matki czy ojca, jak i dziecka.
Konsekwencje depresji poporodowej dla zdrowia psychicznego matki:
– Zwiększone ryzyko nawrotów depresji w przyszłości
– Myśli samobójcze i zachowania autodestrukcyjne
– Zaburzenia lękowe i stres pourazowy
– Obniżona samoocena i poczucie własnej wartości
Wpływ na więź z dzieckiem i rozwój dziecka
W pierwszych miesiącach życia niemowlę potrzebuje nie tylko fizycznej opieki, ale także emocjonalnego wsparcia i ciepła. Rodzic cierpiący na depresję poporodową może mieć trudności z reagowaniem na potrzeby dziecka, co może prowadzić do problemów w kształtowaniu się więzi emocjonalnej. Taka sytuacja może wpływać na rozwój dziecka, prowadząc do opóźnień w rozwoju poznawczym, emocjonalnym i społecznym. Dzieci matki czy ojca zmagających się z depresją mogą doświadczać lęków, trudności w nawiązywaniu relacji z innymi oraz problemów behawioralnych w późniejszym życiu. Wczesne rozpoznanie depresji poporodowej i zapewnienie matce odpowiedniego wsparcia są kluczowe dla zdrowia i dobrostanu zarówno matki, jak i dziecka.
– Zaburzenia więzi emocjonalnej między matką a dzieckiem
– Trudności w rozpoznawaniu i odpowiadaniu na potrzeby dziecka
– Opóźnienia w rozwoju poznawczym, językowym i emocjonalnym dziecka
– Zwiększone ryzyko zaburzeń zachowania i problemów emocjonalnych u dziecka
– Trudności w karmieniu piersią i opiece nad dzieckiem
Długoterminowe skutki nieleczonej depresji poporodowej:
Nieleczona depresja poporodowa może prowadzić do długoterminowych skutków, które znacząco wpływają na życie matki czy ojca, dziecka i całej rodziny. Jednym z najpoważniejszych następstw jest utrzymujące się zaburzenie więzi między matką a dzieckiem. Matki czy ojcowie zmagający się z nieleczoną depresją często mają trudności z okazywaniem ciepła i reagowaniem na potrzeby dziecka, co może prowadzić do deficytów emocjonalnych i problemów z poczuciem bezpieczeństwa u dziecka. W konsekwencji, dzieci te są bardziej narażone na rozwój zaburzeń psychicznych w późniejszym życiu, takich jak lęki, depresja czy zaburzenia zachowania.
Negatywny wpływ depresji poporodowej nie ogranicza się tylko do relacji między rodzicem a dzieckiem. Może ona również znacząco osłabić relacje rodzinne i małżeńskie. Partnerzy i partnerki często nie rozumieją w pełni stanu chorego rodzica, co może prowadzić do konfliktów, poczucia odrzucenia i izolacji. Brak wsparcia ze strony rodziny może z kolei pogłębiać objawy depresji i prowadzić do jeszcze większego załamania relacji rodzinnych.
Matki i ojcowie z nieleczoną depresją poporodową są również bardziej narażeni na nawracające epizody depresji. Bez odpowiedniej interwencji, epizody te mogą stawać się częstsze i bardziej intensywne, co utrudnia powrót do zdrowia i normalnego funkcjonowania. Chroniczna depresja ma poważne konsekwencje dla zdrowia psychicznego rodzica, wpływając na jej zdolność do pracy, opieki nad dzieckiem i utrzymywania relacji społecznych.
Dzieci rodziców z nieleczoną depresją poporodową mogą doświadczać trudności w rozwoju społecznym i emocjonalnym. Problemy z nawiązywaniem więzi wczesnodziecięcych mogą skutkować trudnościami w interakcjach z rówieśnikami, niską samooceną i problemami z regulacją emocji. Tego typu trudności mogą utrzymywać się przez całe życie, wpływając na zdolność do budowania zdrowych relacji i funkcjonowania w społeczeństwie.
Diagnoza i leczenie depresji poporodowej
Diagnoza depresji poporodowej przeprowadzana jest przez profesjonalistę – psycholog czy psychoterpaeuta może ją zauważyć, jednak oficjalne rozpoznanie stawia lekarz psychiatra. Ryzyko jej wystąpienia badane jest już na etapie ciąży przez ginekologa lub położną, w związku z obowiązującym Standardem Opieki Okołoporodowej. Wykorzystywana jest Edynburska Skala Depresji Poporodowej, która jest darmowym narzędziem dostępnym online do zrobienia, to krótki test jednokrotnego wyboru. Lekarzowi czy psychologowi może być pomocny, ale podstawą diagnozy jest rzetelny wywiad.
Depresję warto leczyć kompleksowo – lekami i terapią
Lekarz psychiatra może przypisać leki przeciwdepresyjne lub, również, przeciwlękowe. Ich działanie można zaobserwować po kilku tygodniach regularnego stosowania. Co ważne – nie wykluczają one karmienia piersią (niektóre – dobry psychiatra uwzględni karmienie przy dobrze leków).
Poza tym, leczenie powinno obejmować terapię u psychologa lub psychoterapeuty, najlepiej specjalizującego się w tematach okołoporodowych. Skuteczna jest terapia w każdym nurcie, ponieważ, jak pokazują badania, najbardziej lecząca jest relacja terapeutyczna, a nie sam nurt.
W skrajnej sytuacji lekarz psychiatra może skierować kobietę cz mężczyznę na leczenie na oddziale psychiatrycznym, zamkniętym (na którym się “mieszka”, jak to zwykle w szpitalu) lub dziennym (przychodzi się na kilka godzin od poniedziałku do piątku).
Niesamowicie ważne jest też wsparcie społeczne – zrozumienie bliskich, partnera, rodziców, teściów czy przyjaciół stanowi ważny element leczenia, ale nie zastąpi profesjonalnej pomocy.
Podsumowanie
Depresja poporodowa to trudne doświadczenie, które dotyka niejednego rodzica, ale to coś, z czym można, i warto, walczyć – by odzyskać szczęście z życia ogólnie i z rodzicielstwa. Warto pamiętać, że kobiecie przysługuje, w okresie ciąży i do 40 tygodni po porodzie, wizyta u specjalisty na NFZ w ciągu nie później niż 7 dni od zgłoszenia się – można też, oczywiście, szukać pomocy prywatnie, tak stacjonarnie, jak i online.
Edukacja nie uchroni przed depresją poporodową – ale pozwoli szybciej zauważyć niepokojące symptomy i sięgnąć po fachową pomoc.
Maja Rosińska – psycholog okołoporodowyMagister psychologii i doktorantka, specjalizująca się w psychologii okołoporodowej oraz będąca w trakcie kształcenia psychoterapeutycznego. Z pasją wspiera kobiety, mężczyzn i pary na różnych etapach ich drogi do rodzicielstwa, w tym w czasie starań o ciążę, podczas ciąży, w momentach straty, w trakcie porodu, połogu oraz we wczesnym rodzicielstwie. Dzięki wszechstronnemu podejściu i doświadczeniu pomaga przechodzić przez te wyjątkowe i często trudne momenty w życiu z większym poczuciem spokoju i wsparcia. www.psychologokoloporodowy.pl
[Artykuł sponsorowany]