Wszyscy, bez względu na wiek, w ciągu całego dnia tracimy zapasy wody. Woda opuszcza nasze ciało, gdy oddychamy, płaczemy, pocimy się i korzystamy z toalety. Nie zawsze da się zapobiec odwodnieniu u dziecka, ale są pewne działania, które możesz podjąć, aby to ryzyko zminimalizować. Przede wszystkim – naucz się rozpoznawać znaki ostrzegawcze odwodnienia. Jak to zrobić? Podpowiadamy!

W ciągu każdego dnia, maluch uzupełnia swoje zapasy wody za pomocą jedzenia i picia, ale w niektórych przypadkach dzieci mogą stracić więcej wody niż normalnie. Gorączka, zapalenie żołądka, zabawa na zewnątrz w czasie upałów lub zbyt duża ilość ćwiczeń, mogą spowodować zbyt dużą utratę płynu a to z kolei może doprowadzić do odwodnienia.

Czynniki ryzyka odwodnienia u małych dzieci obejmują:

• nie picie wystarczającej ilości wody
• wymioty
• biegunkę
• infekcje wirusowe, takie jak rotawirus, wirus Norwalk i adenowirus
• zakażenia bakteryjne, w tym Salmonella , Escherichia coli , Campylobacter i Clostridium difficile
• infekcje pasożytnicze, takie jak Giardia lamblia
• nadmierne pocenie się z powodu gorączki lub upałów
• gorączkę
• przewlekłe choroby, takie jak cukrzyca , zaburzenia jelit, celiakia i mukowiscydoza
• reakcje na leki
• gorącą i wilgotną pogodę

Odwodnienie jest stanem, którego w żadnym wypadku nie należy lekceważyć. Podczas odwodnienia, organizm nie ma wystarczającej ilości płynów i wody, aby funkcjonować prawidłowo. W ciężkich przypadkach może to prowadzić do uszkodzenia mózgu, a nawet śmierci.

Jak rozpoznać, czy dziecko jest zagrożone odwodnieniem?

Odwodnienie ma miejsce, gdy więcej płynu opuszcza ciało niż się do niego dostaje. Dzieci są bardziej podatne na odwodnienie niż nastolatki i dorośli, ponieważ mają mniejsze ciała, a co za tym idzie, mają mniejsze rezerwy wody.

Niektóre małe dzieci ulegają odwodnieniu, ponieważ nie piją wystarczającej ilości wody. Inne czynniki, które mogą zwiększać ryzyko odwodnienia twojego malucha, obejmują: gorączkę, wymioty, biegunkę, nadmierne pocenie oraz ubogie przyjmowanie płynów podczas choroby.

Biegunka może być spowodowana infekcją (wirusową, bakteryjną lub pasożytniczą), alergią pokarmową lub nadwrażliwością, stanem chorobowym takim jak nieswoiste zapalenie jelit lub reakcją na lek. Jeśli twój maluch wymiotuje, ma wodniste stolce lub nie jest w stanie lub nie chce pić z powodu choroby, monitoruj go pod kątem oznak odwodnienia i bądź gotowa na szybką reakcję.

Znaki ostrzegawcze odwodnienia u małych dzieci

Odwodnienie może nastąpić bardzo powoli z czasem lub może się zdarzyć nagle. Małe dzieci z chorobą, zwłaszcza grypą żołądkową, powinny być uważnie monitorowane pod kątem oznak odwodnienia. Znaki ostrzegawcze nie zawsze są jednak oczywiste.

Nie czekaj, aż twoje dziecko będzie nadmiernie spragnione.

Zwróć uwagę na następujące znaki ostrzegawcze:

• suche, popękane usta
• ciemne zabarwienie moczu
• mała ilość moczu lub brak moczu przez osiem godzin
• zimna lub sucha skóra
• zapadnięte oczy lub zapadnięte miękkie miejsce na głowie (u niemowląt)
• nadmierna senność
• niski poziom energii
• brak łez podczas płaczu
• przyspieszony oddech lub tętno

W najpoważniejszych przypadkach, maluch może majaczyć lub stracić przytomność.

Diagnozowanie odwodnienia

Aby zrozumieć przyczynę i nasilenie odwodnienia u malucha, lekarz powinien prześledzić historię zdrowotną dziecka, omówić z jego opiekunem dokuczające mu objawy oraz przeprowadzić badanie fizykalne.

Lekarz może również zlecić konkretne badania laboratoryjne, takie jak:

• pełna morfologia krwi w poszukiwaniu zakażeń
• posiewy krwi w celu sprawdzenia zakażeń
• testy chemiczne krwi w celu wykrycia zaburzeń równowagi elektrolitowej, w przypadkach biegunki i wymiotów
• badania moczu w celu wykrycia zakażeń pęcherza moczowego, określenia stopnia odwodnienia i sprawdzenia niekontrolowanej cukrzycy
• rentgen klatki piersiowej
• badanie na zakażenie rotawirusem
• analiza stolca
• nakłucie lędźwiowe do zbadania płynu rdzeniowego

Leczenie odwodnienia u małych dzieci

Jedynym sposobem skutecznego leczenia odwodnienia jest uzupełnienie utraconych płynów. Łagodne odwodnienie można opanować w domu. Jeśli twój maluch ma biegunkę, wymioty lub gorączkę lub wykazuje oznaki odwodnienia, wykonaj następujące czynności.

• Daj dziecku doustne rozwiązanie nawadniające. Zwykła woda zwykle nie wystarcza. Jeśli nie masz doustnego roztworu nawadniającego, możesz spróbować podać dziecku mleko lub rozcieńczony sok.
• Powoli podawaj płyn maluchowi, aż jego mocz będzie czysty. Jeśli dziecko wymiotuje, dawaj mu tylko niewielką ilość płynu naraz. Na początku może tolerować tylko łyżkę wody, ale lepsze to niż nic. Stopniowo zwiększaj częstotliwość i ilość podawania wody. Zbyt szybkie podawanie wody może spowodować nawrót wymiotów.
• Jeśli nadal karmisz piersią, kontynuuj to. Możesz również podać dziecku roztwór nawadniający w butelce.

Zapobieganie odwodnieniu u małych dzieci

Ważne jest, aby rodzice umieli rozpoznać pierwsze oznaki odwodnienia. Jeśli twój maluch jest nadmiernie spragniony, może już być za późno. 

Oto kilka kroków, które należy podjąć, aby zapobiec odwodnieniu:

1. Jeśli twój maluch zachoruje, pamiętaj o podawaniu mu płynów już przy pierwszych oznakach choroby.
2. Małe dzieci, które nie jedzą i nie piją z powodu bólu gardła, mogą wymagać złagodzenia bólu za pomocą paracetamolu lub ibuprofenu.
3.  Naucz malucha, jak umyć ręce przed jedzeniem lub piciem i po skorzystaniu z łazienki, aby uniknąć zakażenia.
4.  Zachęć dzieci do picia dużej ilości wody przed, w trakcie i po wysiłku. Daj maluchom zwykłą wodę zamiast słodkich napojów, ponieważ słodzone lub słone potrawy i napoje mogą prowadzić do odwodnienia.
5.  Jeśli jesteś na zewnątrz w gorący letni dzień, pozwól dziecku cieszyć się basenem, zraszaczem lub odpocząć w chłodnym, zacienionym otoczeniu i podawaj mu dużo wody.

Kiedy należy zgłosić się do lekarza, jeśli twoje dziecko jest odwodnione?

Zabierz dziecko do lekarza, jeśli:

• jego stan nie wydaje się poprawiać lub dziecko jest coraz bardziej odwodnione
• w stolcu lub wymiocinach malucha jest krew
• dziecko odmawia picia
• wymioty lub biegunka twojego malucha są uporczywe i ciężkie
• biegunka trwa dłużej niż kilka dni
• dziecko ma gorączkę
• dziecko odczuwa ból brzucha
• dziecko ma ból odbytnicy
• dziecko jest apatyczne
• dziecko płacze bez łez
• dziecko ma podkrążone oczy

Kluczowe fakty na temat odwodnienia

1. Niemowlęta i młodsze dzieci są bardziej narażone na odwodnienie.
2. Wczesne, odpowiednie leczenie może zapobiec odwodnieniu.
3. Dzieci z łagodnym odwodnieniem można leczyć w domu.
4. Dzieci z umiarkowanym lub ciężkim odwodnieniem powinny udać się do lekarza.
5. Główne objawy odwodnienia u dzieci obejmują: suche, popękane usta, ciemne zabarwienie moczu, małą ilość moczu lub brak moczu przez osiem godzin, zimną lub suchą skórę, zapadnięte oczy lub zapadnięte miękkie miejsce na głowie (u niemowląt), nadmierna senność, niski poziom energii, brak łez podczas płaczu oraz przyspieszony  oddech lub tętno.
6. Rada: należy podawać dzieciom zwykłą wodę zamiast słodkich napojów, ponieważ słodzone lub słone potrawy i napoje mogą prowadzić do odwodnienia.

Autor: Anna Borkowska