Ciążą nie jest chorobą, tylko stanem odmiennym dla organizmu kobiety. Niestety, rzeczywiście zdarza się tak, że niektóre zmiany ciążowe w ciele kobiety wywołują chorobowe zaburzenia. Przykładem takiego zjawiska jest cukrzyca pojawiająca się w ciąży u zdrowych do tej pory kobiet. Stąd całkowicie słuszna okazuje się definicja choroby, jako cukrzycy ciężarnych.
Cukrzyca ciążowa to nietolerancja glukozy, określana medycznie hiperglikemią. Jest to nietolerancją węglowodanów przez organizm kobiety, którą zdiagnozowano w trakcie trwania ciąży. Odpowiedzialne za wystąpienie choroby są zmiany hormonalne. Estrogeny, progesteron, hormon wzrostu i prolaktyna mogą sprzyjać wystąpieniu insulinooporności. Charakteryzuje je funkcjonowanie antagonistyczne w stosunku do insuliny, a stężenie hormonów podczas ciąży wielokrotnie wzrasta.
Między 2% a 10% populacji kobiet w ciąży zapada na cukrzycę ciężarnych (GDM, gestational diabetes mellitus). Cukrzyca ciężarnych stanowi zagrożenie dla płodu, ale również jest niebezpieczna dla zdrowia przyszłej mamy. U części spośród kobiet ze zdiagnozowaną cukrzycą ciążową, w ciągu kilkunastu kolejnych lat rozwinęła się cukrzyca typu 2
Jednak obecność cukrzycy ciążowej powiązane jest ze zwiększonym ryzykiem pojawienia się licznych powikłań zdrowotnych zarówno matki, jak i dziecka. Cukrzyca ciążowa może być przyczyną przedwczesnych porodów, wielowodzia, nadciśnienia tętniczego matki, nawracających zakażeń dróg moczowych, pochwy i sromu, a w najbardziej tragicznych sytuacjach choroba ta może powodować poronienia i ciąże obumarłe.
Glukoza to podstawowy materiał energetyczny płodu. Spożycie glukozy przez płód wynosi około 6 mg/min/kg masy ciała i jest dwukrotnie większe niż zużycie glukozy przez dorosłego człowieka. Po pewnym czasie wydzielanie insuliny regulującej poziom glukozy we krwi może być stymulowane przez krążącą w jego krwi glukozę. Im wyższy poziom glikemii u matki, tym więcej glukozy i insuliny we krwi płodu.
Hiperinsulinizm płodu grozi makrosomią, czyli zwiększeniu rozmiarów ciała płodu, co bywa czynnikiem ryzyka powikłań położniczych. Z tego powodu podstawowym celem leczenia cukrzycy ciążowej jest otrzymanie prawidłowych wartości glikemii u przyszłej matki.
Kobiety ciężarne należy jak najszybciej diagnozować, żeby zapobiec skutkom cukrzycy ciążowej. Wstępne określenie stężenia glukozy na czczo powinno odbyć się na początku ciąży, w czasie pierwszej wizyty u ginekologa. Służy ono do określenia wymogów diagnostyki i leczenia w kierunku hiperglikemii ciążowej.
Kobiety ciężarne z grupy ryzyka powinny przeprowadzić stosunkowo wcześnie doustny test tolerancji z wykorzystaniem glukozy. Jest to badanie 75 g OGTT, czyli oral glucose tolerance test. Jeśli test nie wykaże nieprawidłowości w stężeniu glukozy w organizmie kobiety, to po raz kolejny należy go przeprowadzić w okolicach 24. a 28. tygodnia ciąży. Kobiety ciężarne bez zdiagnozowanych czynników ryzyka test 75 g OGTT powinny wykonać między 24. a 28. tygodniem ciąży.
W przypadku rozpoznania cukrzycy ciążowej przyszła mama powinna odwiedzić lekarza diabetologa lub poradnię dla kobiet z cukrzycą w ciąży. Terapia cukrzycy ciążowej opiera się przede wszystkim na specjalistycznej diecie oraz na regularnej aktywności fizycznej. U specjalistów medycznych przyszła mama z cukrzycą uzyska szczegółowe informacje dotyczące diety, sposobów domowego kontrolowania poziomu cukru przy użyciu glukometru i receptę na paski do tego urządzenia. Kontrola glikemii przez kobietę ciężarną powinna być stosowana regularnie i to przynajmniej cztery razy w ciągu jednej doby.
Brak pozytywnych efektów diety, czyli brak pojawienia się normoglikemii jest wytyczną dla insulinoterapii. Aplikowane podskórnie są krótko działające insuliny ludzkie, analogi insuliny szybko działające lub insuliny ludzkie o przedłużonym efekcie działania. Przeciwwskazane są paniom w ciąży leki doustne, które chociaż skutecznie obniżają stężenie glukozy we krwi, to jednak bywają niebezpieczne dla rozwoju płodu w łonie matki zażywającej leki doustnie.